Theo đề xuất của VAFI, cần thanh tra tình trạng các cổ phiếu rác, thực chất là không đủ tiêu chuẩn niêm yết tại sàn HOSE nhưng được lựa chọn vào chỉ số VN30 trong 6 năm từ 2014-2020. Những cổ phiếu kém chất lượng này có đủ chiêu trò làm giá, thổi giá, thổi vốn điều lệ nhưng không bị ngăn cản phát hiện từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, từ HOSE.
VAFI đề nghị Bộ Tài chính thanh tra tình trạng doanh thu, lợi nhuận giả, vốn điều lệ khống, thanh tra tình trạng thổi giá chứng khoán thu lợi bất chính. Từ trước tới nay hầu như chưa có nội dung thanh tra toàn diện này tại doanh nghiệp được tiến hành bởi Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, thanh tra tài chính, thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN). Các cuộc thanh tra doanh nghiệp chủ yếu ở nội dung chấp hành về nghĩa vụ thuế, về tham nhũng tại doanh nghiệp. Đây là khoảng trống trong việc thi hành pháp luật chứng khoán mà bản thân UBCKNN chưa chủ động đề xuất tiến hành.
VAFI đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính tập hợp lực lượng tinh nhuệ từ các đơn vị thuộc bộ như Thanh tra tài chính, Cục Tài chính doanh nghiệp, Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán, Vụ Tài chính ngân hàng, Vụ Pháp chế để thanh tra.
Theo VAFI, hầu như tất cả các nhà đầu tư giá trị đều tránh xa cổ phiếu rác và có hàng vạn nhà đầu tư nhỏ lẻ không am hiểu chứng khoán bị dụ lao vào giao dịch để từ đó những chủ doanh nghiệp này có cơ hội bán giấy thu lợi hàng ngàn tỷ đồng. Có tình trạng giá cổ phiếu rác thấp hơn nhiều so với mệnh giá cổ phần trong khoảng thời gian dài, dưới 10 nghìn đồng nhưng chủ doanh nghiệp vẫn tiến hành nhiều đợt bán cổ phiếu mới bằng với mệnh giá cổ phần.
Những thương vụ này nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thị trường không mua nổi, nhà đầu tư giá trị cũng không mua vậy thì ai mua, ai tài trợ hay là chỉ là vấn đề được tăng vốn điều lệ để bán giấy?
VAFI kiến nghị thanh tra những công ty chứng khoán làm công cụ làm giá chứng khoán cho những khách hàng của mình. Cần xác định có hàng ngàn tài khoản giao dịch được mượn đứng tên từ người lao động trong doanh nghiệp, người thân thích nhưng giao dịch hàng ngày là do công ty chứng khoán thực hiện.
Không khó xác định khi người có thu nhập bình thường không thể thường xuyên có những giao dịch hàng chục, hàng trăm tỷ đồng… Cần yêu cầu Trung tâm lưu ký cung cấp dữ liệu để xác định những đối tượng đầu tư giả. Với những công ty chứng khoán không tin cậy thì hầu như không có nhà đầu tư lớn (không có quan hệ với nhóm lừa đảo), nhà đầu tư giá trị mở tài khoản tại đó, từ đó dễ dàng xác định được danh sách các nhà đầu tư giả được công ty chứng khoán sử dụng để thao túng giá chứng khoán.
Tại công ty chứng khoán cũng xác định danh sách “nhà đầu tư nước ngoài’’ đang mở tại đó xác định xem giả hay thật, điều này không khó. Nhà đầu tư nước ngoài giả thường là lao động Việt ở nước ngoài và được lợi dụng.
Theo VAFI, cần thiết phải có đợt thanh tra toàn diện như trên để tình trạng thao túng trục lợi cổ phiếu giảm dần, bảo đảm thực thi pháp luật chứng khoán nghiêm minh và tăng cường củng cố niềm tin cho các nhà đầu tư chứng khoán và cộng đồng các công ty niêm yết, chỉ có cách làm sâu sắc như trên thì thị trường chứng khoán Việt Nam mới thực sự nâng hạng.
“Cần thiết phải có đợt thanh tra toàn diện như trên để tình trạng thao túng trục lợi cổ phiếu giảm dần, bảo đảm thực thi pháp luật chứng khoán nghiêm minh và tăng cường củng cố niềm tin cho các nhà đầu tư chứng khoán và cộng đồng các công ty niêm yết”, VAFI đề nghị.
Kim Điền
