Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại phiên thảo luận
Báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh, dự án này có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước. Giai đoạn 2021-2025 Chính phủ đề xuất sẽ đầu tư 729 km trên các đoạn Bãi Vọt (tỉnh Hà Tĩnh) – Cam Lộ (tỉnh Quảng Trị), Quảng Ngãi – Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa) và Cần Thơ – Cà Mau, chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập.
Theo quy hoạch, tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông có quy mô 6 làn xe, khu vực cửa ngõ các trung tâm kinh tế – chính trị lớn quy mô 8-10 làn xe, đoạn Cần Thơ – Cà Mau quy mô 4 làn xe.
Sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án là 146.990 tỉ đồng: giai đoạn 2021-2025, bố trí khoảng 119.666 tỉ đồng (chiếm 81,4%) thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025 và từ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội; chuyển tiếp giai đoạn 2026-2030 bố trí khoảng 27.324 tỉ đồng (chiếm 18,6%).
Chính phủ kiến nghị triển khai dự án theo hình thức đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn nhà nước. Thời gian chuẩn bị dự án năm 2021-2022; giải phóng mặt bằng, tái định cư năm 2022-2023; khởi công năm 2023, cơ bản hoàn thành năm 2025.
Để bảo đảm tiến độ hoàn thành và giải ngân vốn đầu tư công theo đúng yêu cầu, trong quá trình tổ chức thực hiện, căn cứ vào điều kiện thực tiễn và các quy định pháp luật, Chính phủ sẽ xem xét trường hợp địa phương có đủ năng lực, kinh nghiệm về quản lý đầu tư xây dựng công trình và có văn bản đề xuất được thực hiện, sẽ xem xét giao thực hiện đầu tư dự án thành phần thuộc địa giới hành chính của địa phương đó; trường hợp địa phương không đủ năng lực, kinh nghiệm, Bộ Giao thông Vận tải sẽ trực tiếp thực hiện đầu tư.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, Chính phủ cần nghiên cứu, đề xuất các giải pháp hữu hiệu để huy động nguồn vốn ngoài nhà nước cho các dự án giao thông theo phương thức đối tác công tư (PPP) đã được Quốc hội phân bổ vốn theo kế hoạch. Đồng thời, cần khẩn trương rà soát, xử lý dứt điểm những tồn tại, hạn chế của các dự án giao thông BOT thời gian qua. Bên cạnh đó, theo kế hoạch, dự án cần khoảng 3 năm để khởi công và khoảng 3 năm để thi công, khả năng đến năm 2027 mới hoàn thành. Do đó, Chính phủ cần xem xét điều chỉnh lại tiến độ hoàn thành của dự án.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường nhận định, đây là công trình quan trọng để phát triển kinh tế. Tuy nhiên, cần xem xét thêm về dự kiến 2 năm (2022-2023) đền bù giải phóng mặt bằng là khó khả thi khi dự án đường bộ trải dài, trong khi dự án mới chỉ trong giai đoạn tiền khả thi. Bên cạnh đó, cần chuẩn bị sớm các vật liệu xây dựng để san lấp mặt bằng cho đường bộ cao tốc để tránh xảy ra chậm tiến độ do thiếu vật liệu san lấp mặt bằng…
Ông Cường cho rằng nên để Bộ Giao thông Vận tải thực hiện 100% các dự án thành phần, nguyên nhân do có rất ít các đơn vị xây lắp cầu đường có đủ khả năng thực hiện dự án cao tốc. Bồi thường giải phóng mặt bằng thì tách cho địa phương làm các dự án riêng lẻ còn việc thực hiện các dự án xây lắp thì nên để Bộ Giao thông Vận tải thực hiện.
Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Ảnh minh họa
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng cần làm rõ dự án đường bộ cao tốc này sẽ giải quyết những hạn chế ở các tuyến quốc lộ song hành như thế nào; bảo đảm sự hợp lý, khoa học, đồng bộ đối với các hướng, tuyến của dự án và sự kết nối đồng bộ với các tuyến đường bộ, đường cao tốc khác.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, thực tiễn triển khai dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 đã mất rất nhiều thời gian cho thực hiện kế hoạch đấu thầu. Việc thay đổi phương thức đấu thầu, thay đổi phương thức đầu tư khiến dự án giai đoạn 2017-2020 kéo dài thêm 3-4 năm. Không được để dự án giai đoạn này giống như giai đoạn trước.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, do kỳ họp không thường kỳ sắp tới có thời gian ngắn, Bộ Giao thông Vận tải cần tiếp thu, giải trình ý kiến thảo luận tổ, thảo luận tại hội trường để báo cáo Quốc hội.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng lưu ý Chính phủ tiếp tục rà soát, tính toán kỹ sơ bộ tổng mức đầu tư của từng dự án thành phần bảo đảm phù hợp, tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định pháp luật; giao Bộ Giao thông Vận tải quản lý đầu tư toàn bộ dự án, không giao cho địa phương làm chủ đầu tư các dự án thành phần mà chỉ giao kinh phí và việc thực hiện giải phóng mặt bằng cho các địa phương…
Kết luận phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 tại kỳ họp bất thường của Quốc hội diễn ra sắp tới.
Sẽ rót 124.619 tỷ đồng đầu tư thêm 9/12 đoạn cao tốc Bắc - Nam
Do khó khăn trong cân đối nguồn vốn ngân sách nhà nước và tính toán trên khả năng đáp ứng của hệ thống giao thông hiện có trong 7-10 năm tới, Chính phủ dự kiến trình Quốc hội đầu tư mới 9 cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn tới năm 2025. Đây là 9 trong tổng số 12 đoạn cần làm để nối thông toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.
