Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đã và đang tạo ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp và người tiêu dùng, tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, đây cũng là “mảnh đất màu mỡ” cho các hành vi gian lận, vi phạm pháp luật.
Bên cạnh những điểm tích cực, thương mại điện tử cũng được xem là “mảnh đất màu mỡ” cho các hành vi gian lận, vi phạm pháp luật.
Thực tế thống kê từ Ban Chỉ đạo 389 Bộ Công Thương cho thấy, 9 tháng năm 2025, lực lượng quản lý thị trường và các đơn vị chức năng đã phát hiện, xử lý 15.544 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách gần 216 tỷ đồng và chuyển 133 vụ có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra.
Đáng nói, các vi phạm ngày càng tinh vi, lợi dụng kẽ hở pháp lý và đặc thù ẩn danh của môi trường mạng để thực hiện hành vi buôn bán hàng cấm, hàng nhái, hàng nhập lậu dưới lớp vỏ giao dịch online, sử dụng địa chỉ ảo, tài khoản ngân hàng trung gian, hoặc mã vận đơn giả mạo để qua mặt cơ quan chức năng…
Nhằm tạo môi trường kinh doanh số minh bạch và bền vững, mới đây, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Bộ Công Thương đã xây dựng Bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Việc xây dựng Bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” trong lĩnh vực thương mại điện tử cùng với hàng lang pháp lý đã ban hành đem đến nhiều kỳ vọng cho cả người tiêu dùng và doanh nghiệp.
Bộ tiêu chí gồm hơn 350 tiêu chí đánh giá, hướng tới các thương nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ thương mại điện tử với 5 nhóm nội dung: Tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền người tiêu dùng; đảm bảo chất lượng, an toàn giao dịch và bảo mật dữ liệu; chăm sóc khách hàng và hỗ trợ nhóm yếu thế; cam kết phát triển bền vững; minh bạch thông tin và cơ chế phản hồi…
Đặc biệt, Bộ tiêu chí cũng đưa ra các quy định chặt chẽ về bảo mật dữ liệu cá nhân, xử lý khiếu nại, hoàn trả hàng hóa, giúp người tiêu dùng được bảo vệ tối đa và thúc đẩy doanh nghiệp hướng tới mô hình kinh doanh văn minh, có trách nhiệm.
Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Bộ Công Thương, ngoài việc siết chặt quy định pháp lý, Bộ tiêu chí này không chỉ giúp doanh nghiệp tự rà soát, hoàn thiện quy trình minh bạch thông tin, mà còn thiết lập chuẩn mực ứng xử mới trong hoạt động kinh doanh và truyền thông trực tuyến.
Việc áp dụng Bộ tiêu chí cùng quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tạo ra khung pháp lý đồng bộ giúp bảo vệ người tiêu dùng trước các hình thức quảng cáo trá hình, sai lệch. Đồng thời, đây cũng là động lực thúc đẩy doanh nghiệp, người có ảnh hưởng và các nền tảng mạng xã hội hành xử có trách nhiệm hơn, đặt yếu tố trung thực – minh bạch – tôn trọng người tiêu dùng lên hàng đầu.
Đánh giá về nội dung Bộ tiêu chí, không ít ý kiến cũng cho rằng, đây không chỉ là công cụ bảo vệ người tiêu dùng, mà còn là “thước đo niềm tin” và chuẩn mực đạo đức kinh doanh cho doanh nghiệp thương mại điện tử. Đặc biệt, trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ, bộ tiêu chí mới được kỳ vọng sẽ giúp ngành bán lẻ phát triển lành mạnh, bền vững và nhân văn hơn.
Nhiều chuyên gia nhận định, việc triển khai Bộ tiêu chí này có ý nghĩa tương tự như xây dựng “bộ gen đạo đức số” cho doanh nghiệp Việt Nam, giúp thương mại điện tử không chỉ phát triển về quy mô mà còn vững vàng về chất lượng và niềm tin.
Được biết, để bảo vệ người tiêu dùng trên môi trường thương mại điện tử, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 đã có quy định rõ: “người có ảnh hưởng phải thông báo trước cho người tiêu dùng khi mình được tài trợ để cung cấp thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ”. Vi phạm quy định này có thể bị xử phạt hành chính từ 20 đến 30 triệu đồng, căn cứ Nghị định 98/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 24/2025/NĐ-CP ngày 21/02/2025).
Việc áp dụng Bộ tiêu chí cùng quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được kỳ vọng sẽ tạo ra khung pháp lý đồng bộ giúp bảo vệ người tiêu dùng trước các hình thức quảng cáo trá hình, sai lệch. Đồng thời, cũng là động lực thúc đẩy doanh nghiệp, người có ảnh hưởng và các nền tảng mạng xã hội hành xử có trách nhiệm.
GIA NGUYỄN